Η μοίρα της Ηπείρου και ιδιαίτερα της αλύτρωτης Βορείου Ηπείρου ήταν σχεδόν πάντοτε τραγική. Ετσι εξηγείται γιατί τα τραγούδια του λαού της, ακόμη κι εκείνα που δεν έχουν θρηνητικό χαρακτήρα, μοιάζουν με τον βαρύ και μονότονο σκοπό τους, σαν μοιρολόγια.

Ενα από τα τραγούδια αυτά, τα πιο διαδεδομένα στην ενιαία Ηπειρο, αλλά και σ’ όλα τα μέρη, όπου έφτασαν ξεριζωμένοι από τα χώματά τους οι Βορειοηπειρώτες, είναι και η Δεροπολίτισσα, που τραγουδιέται στις διάφορες περιοχές της ελεύθερης και αλύτρωτης Ηπείρου.

Η ιστορία του παρακάτω θρυλικού τραγουδιού μας πάει νοερά στην ξακουστή Βόρειο Ηπειρο, σε μια γωνιά λατρεμένη, αλλά και πονεμένη και βασανισμένη, που τη σκιάζουν τ’ Ακροκεραύνεια βουνά και τη βρέχει το κύμα του Ιονίου Πελάγους.

Ενας Ελληνισμός ακμαίος ζούσε και πρόκοβε εκεί πάνω, δούλευε, μοχθούσε και πάσχιζε να κρατήσει τον εθνισμό του, τη γλώσσα του και τη θρησκεία του, κάτω από τον βαρύ ζυγό. Καμιά φορά, τα βάσανα ήταν αβάστακτα. Λύγιζαν οι πιο λιγόψυχοι, οι πιο αδύναμοι, εκείνοι που δεν ήταν πλασμένοι για το μαρτύριο.

Από ένα τέτοιο αβάσταχτο καημό βγήκε και το παρακάτω τραγούδι, που σαν μια πρόσκληση, σαν μια τελευταία παραγγελία στις Ελληνίδες της Δερόπολις, της πολιτείας που μόνη μέσα στην περιοχή της είχε κρατήσει το προνόμιο να θρησκεύεται ελεύθερα και να διακηρύσσει ελεύθερα τον εθνισμό της.

Να τι λέει:
«Μωρ’ Δεροπολίτισσα, μωρ’ καημένη, σύντα πας στην εκκλησιά, ζηλεμένη, με λαμπάδες και κεριά, μωρ’ καημένη. και με μοσκοθυμιατά ζηλεμένη. Για προσκύνα και για μας μωρ’ καημένη για τ’ εμάς τους χριστιανούς, ζηλεμένη σαν τ’ αρνιά της Πασχαλιάς, μωρ’ καημένη, τα κατσίκια τ’ Αη-Γιώργη, ζηλεμένη».

Να γιατί το τραγούδι αυτό μας συγκινεί, όπως τραγουδιέται και μας φέρνει στη σκέψη τη Βόρειο Ηπειρο, με την τραγική μοίρα της. Εχει λοιπόν το τραγούδι της Δεροπολίτισσας ιστορικό χαρακτήρα. Αυτό μας θυμίζει μια εποχή σκληρής δοκιμασίας του Ελληνισμού της περιοχής που αναγκάζονταν ν’ απαρνηθούν τη θρησκεία των πατέρων τους.

Κώστας Στούπης
Βοστώνη, ΜΑ