Το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Υπουργείου Εξωτερικών της Δημοκρατίας της Αλβανίας για την επιτάχυνση της διαδικασίας ένταξης της Δημοκρατίας της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπογράφηκε στα Τίρανα, στις 15 Ιουλίου 2015 μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών. Προβλέπεται η συνεργασία σε έξι (6) κατηγορίες δράσεων οι οποίες θα βοηθήσουν την Αλβανία να εναρμονιστεί με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις. Οι δράσεις επικεντρώνουν σε πολιτικές, οικονομικές, τεχνολογικές και πολιτιστικές πτυχές της διαδικασίας. Πιο συγκεκριμένα η Ελλάδα θα παρέχει πολιτική στήριξη, στήριξη στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της Αλβανίας την παροχή τεχνογνωσίας στην διαδικασία ένταξης, και παροχή στήριξης στην προετοιμασία του δημόσιου προσωπικού της χώρας.
Η επικύρωση από το κοινοβούλιο του εν λόγω μνημονίου, είναι ουσιαστικά μια τυπική διαδικασία αλλά προσφέρει την δυνατότητα στο πλαίσιο της συζήτησης να ακουστούν οι θέσεις των κομμάτων και βουλευτών (βλέπε σχετική επικαιρότητα). Το ελληνικό κοινοβούλιο με την κύρωση του εν λόγω μνημονίου, δεν ανοίγει την θύρα της Ε.Ε. για την Αλβανία. Το κατά πόσο αυτή η θύρα είναι ανοικτή ή κλειστή είναι ζήτημα ευρύτερο το οποίο δεν επηρεάζεται σε καμία περίπτωση από την τρέχουσα κοινοβουλευτική σύνθεση.
Το 2003, επί ελληνικής προεδρίας, το Συμβούλιο της Ε.Ε. υιοθέτησε την ατζέντα της Θεσσαλονίκης για την ευρωπαϊκή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων. Η ατζέντα αυτή αποτελεί έργο της κυβέρνησης Γ. Α. Παπανδρέου, σύμβουλος του οποίου στο Υπουργείο Εξωτερικών ήταν ο σημερινός Υπ.Εξ. Ν. Κοτζιάς. Η ατζέντα αυτή καταρτίστηκε με το σκεπτικό ότι η ευρωπαϊκή ενσωμάτωση των χωρών αυτών θα διευκολύνει την επίλυση διμερών θεμάτων και την ανάπτυξη της συνεργασίας με όρους και συνθήκες που εναρμονίζονται με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Επί κυβερνήσεως Καραμανλή με Υπ.Εξ την Ντόρα Μπακογιάννη, το ελληνικό κοινοβούλιο εν μέσω αντιδράσεων από την βορειοηπειρωτική κοινότητα, επικύρωσε Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης της Αλβανίας με την Ε.Ε. Η αντίδραση των Βορειοηπειρωτών, αφορούσε την έλλειψη δεσμεύσεων από την Αλβανία έναντι της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας με επικρατούσα την θέση ότι η εν λόγω επικύρωση μπορούσε να αποτελέσει διαπραγματευτικό χαρτί το οποίο δεν αξιοποιήθηκε αρκετά. Παρ’ όλα αυτά η θετική εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παροχή καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη χώρας τον Οκτώβριο του 2012, έθεσε ως προϋπόθεση πέντε καίριες προτεραιότητες μεταξύ των οποίων την ενίσχυση της προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιλαμβανόμενων δικαιωμάτων μειονοτήτων, πολιτικών κατά των διακρίσεων, καθώς και εφαρμογής περιουσιακών δικαιωμάτων.
Από το 2014 η Αλβανία απολαμβάνει καθεστώς «υποψήφιας προς ένταξη χώρας» στην Ε.Ε. Υπό το καθεστώς αυτό διενεργείται διάλογος υψηλού επιπέδου ανάμεσα στην Αλβανία και την Ε.Ε. ενώ η δεύτερη έχει ενεργοποιήσει θεσμούς οι οποίοι στηρίζουν και παρακολουθούν την διαδικασία εναρμόνισης. Επόμενο στάδιο είναι η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων όταν κριθεί ότι η Αλβανία πληροί τις βασικές προτεραιότητες ένταξης.
Πρέπει να τονιστεί ότι το εν λόγω μνημόνιο, στο συγκεκριμένο στάδιο λοιπόν, καμία θύρα δεν ανοίγει. Με την υπογραφή του όμως, η Ελλάδα αποκτά λόγο στην ενταξιακή διαδικασία της Αλβανίας μέσα από την στήριξη που προβλέπεται να προσφέρει.