Το επίπεδο διαβίωσης στα Δυτικά Βαλκάνια απέχει πολύ από εκείνο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και τα έξι κράτη των Δυτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κοσσυφοπέδιο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία) έχουν κατά κεφαλήν ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν) προσαρμοσμένο σε αγοραστική δύναμη (PPP) που είναι λιγότερο από το μισό του μέσου όρου της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανακατασκευής και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), στην τελευταία της έκθεση με τίτλο "Μπορούν τα Δυτικά Βαλκάνια να συγκλίνουν προς τα επίπεδα διαβίωσης της ΕΕ;", αναφέρει ότι η βελτίωση της διακυβέρνησης στην Αλβανία και την περιοχή μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματικό εργαλείο για την αύξηση της ευημερίας και την επιτάχυνση του ρυθμού σύγκλισης με τα πρότυπα της ΕΕ.
Σύμφωνα με την ΕΤΑΑ, η βελτίωση της ποιότητας της διακυβέρνησης μπορεί να συμβάλει στην αλλαγή των δημογραφικών τάσεων, ιδιαίτερα στην Αλβανία. Η περιοχή έχει κάνει βήματα προς τα πίσω στα πρότυπα διακυβέρνησης τα τελευταία χρόνια, διευρύνοντας το χάσμα με άλλες χώρες της ΕΕ και αλλού.
Η ΕΤΑΑ σημειώνει ότι το χάσμα του ΑΕΠ μεταξύ των Δυτικών Βαλκανίων και της ΕΕ έχει μειωθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά ο ρυθμός σύγκλισης έχει επιβραδυνθεί από την παγκόσμια κρίση του 2008-2009. Σύμφωνα με τις πρόσφατες τάσεις ανάπτυξης, μπορεί να χρειαστούν 70 χρόνια ή και περισσότερο πριν φτάσουν τα Δυτικά Βαλκάνια στην ευημερία των κρατών της ΕΕ. Επομένως, το κύριο ερώτημα είναι: Τι μπορεί να γίνει για να επιταχυνθεί ο ρυθμός σύγκλισης; Η ΕΤΑΑ πιστεύει ότι οι μεταρρυθμίσεις μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
Όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα για τη δημιουργία μιας πιο σταθερής και λειτουργικής οικονομίας της αγοράς. Αλλά ποιες μεταρρυθμίσεις είναι πιο πιθανό να αποδειχθούν αποτελεσματικές στην επιτάχυνση της σύγκλισης; Συγκεκριμένα, η σύγκλιση θα μπορούσε να επιταχυνθεί από:
- Καλύτερη διακυβέρνηση: Η γενική αναποτελεσματικότητα των κρατικών θεσμών, των δικαστηρίων, η έλλειψη προστασίας των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και διανοητικής ιδιοκτησίας, καθώς και το υψηλό επίπεδο διαφθοράς αποτελούν τομείς που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. Η αδύναμη διακυβέρνηση αποτελεί όχι μόνο σημαντικό εμπόδιο για τους επενδυτές, αλλά αποθαρρύνει και τον τοπικό πληθυσμό, ωθώντας τους νέους στη μετανάστευση. Η βελτιωμένη διακυβέρνηση μπορεί να αντιμετωπίσει το έλλειμμα δεξιοτήτων της περιοχής, πείθοντας τους ταλαντούχους ανθρώπους να μείνουν ή ενθαρρύνοντας την επιστροφή εκείνων που έχουν φύγει.
- Ενίσχυση των διασυνοριακών σχέσεων: Η μεγαλύτερη ελευθερία στο εμπόριο και τις επενδύσεις θα καταστήσει την περιοχή προωθητική της πράσινης οικονομίας: Η στροφή προς μια πράσινη οικονομία μπορεί να προσφέρει νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη και απασχόληση στα Δυτικά Βαλκάνια. Η περιοχή διαθέτει σημαντικό δυναμικό για ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η ηλιακή και η υδροηλεκτρική ενέργεια. Η επένδυση σε πράσινες τεχνολογίες μπορεί να βοηθήσει τα Δυτικά Βαλκάνια να μειώσουν την εξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.
Η ΕΤΑΑ τονίζει ότι η υλοποίηση μεταρρυθμίσεων σε αυτούς τους τομείς θα είναι απαραίτητη για να καλύψουν τα Δυτικά Βαλκάνια το χάσμα με την ΕΕ. Η ΕΤΑΑ δεσμεύεται να υποστηρίξει τις χώρες της περιοχής στις προσπάθειές τους για μεταρρύθμιση και ανάπτυξη.
Επιπρόσθετες προκλήσεις:
Εκτός από τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη διακυβέρνηση, την οικονομία και το περιβάλλον, τα Δυτικά Βαλκάνια αντιμετωπίζουν και άλλες προκλήσεις, όπως:
- Δημογραφικές αλλαγές: Η περιοχή αντιμετωπίζει γήρανση του πληθυσμού και μετανάστευση των νέων.
- Εθνοτικές εντάσεις: Η ειρηνική συνύπαρξη και η συνεργασία μεταξύ των διαφορετικών εθνοτικών ομάδων παραμένει μια πρόκληση σε ορισμένες περιοχές.
- Οργανωμένο έγκλημα: Το οργανωμένο έγκλημα αποτελεί σοβαρό πρόβλημα σε ορισμένες χώρες της περιοχής.