Μετά από την έκρηξη του τουρισμού στην Αλβανία το προηγούμενο έτος, το μέλλον του τομέα φαίνεται να είναι λιγότερο σταθερό από όσο αναμενόταν. Ο λόγος είναι η αύξηση των τιμών, οι κακές υποδομές και η χαμηλή ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ο τουρισμός, που αναδείχθηκε ως σημαντική κινητήρια δύναμη της οικονομίας, έχει γίνει πλέον αντικείμενο πολιτικής συζήτησης και αντιπαράθεσης.
Η Αλβανία, που πρόσφατα ανακαλύφθηκε ως προορισμός με φυσικές ομορφιές, όπως παρθένα παραλία και καθαρά νερά, γνώρισε τεράστια τουριστική ανάπτυξη μετά την πανδημία του Covid-19. Το 2023 θεωρήθηκε η «χρυσή χρονιά» για τον αλβανικό τουρισμό, με εκατομμύρια επισκέπτες να κατακλύζουν τις ακτές από τον Βορρά ως τον Νότο, από το Δυρράχιο έως τα Εξαμίλια.
Οι παραλίες και τα ξενοδοχεία γέμισαν ασφυκτικά, αφήνοντας τους ντόπιους και την κυβέρνηση απροετοίμαστους να διαχειριστούν το ξαφνικό αυτό κύμα τουριστών.
Ενθαρρυμένη από τα εντυπωσιακά αποτελέσματα του 2023, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Έντι Ράμα έθεσε φιλόδοξους στόχους για το 2024, προσβλέποντας σε 14 εκατομμύρια τουρίστες, περίπου 4 εκατομμύρια περισσότερους από το προηγούμενο έτος. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα όπως η προώθηση της Αλβανίας ως τουριστικού προορισμού, η μείωση του ΦΠΑ για τα ξενοδοχεία στο 6%, η βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών και η κατασκευή νέων υποδομών, συμπεριλαμβανομένου ενός νέου αεροδρομίου στην Αυλώνα.
Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες, οι προσδοκίες δεν υλοποιήθηκαν. Στα μέσα του 2024, οι αναφορές από την Στατιστική Υπηρεσία της Αλβανίας (INSTAT) αποκάλυψαν ότι, κατά το διάστημα Ιανουαρίου-Μαΐου, μόνο 3,3 εκατομμύρια τουρίστες είχαν επισκεφθεί τη χώρα. Μέχρι τον Ιούνιο, αυτός ο αριθμός έφτασε το 1,24 εκατομμύρια, μακριά από τον στόχο των 14 εκατομμυρίων που είχε τεθεί για το έτος. Οι αριθμοί ήταν σημαντικά χαμηλότεροι από τις προσδοκίες, δημιουργώντας προβληματισμό.
Η τουριστική σεζόν του 2024, ενώ αρχικά φαινόταν ελπιδοφόρα, τελικά απέτυχε να επιβεβαιώσει τις προσδοκίες. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην οικονομική ανάπτυξη, η Αλβανία φαίνεται να μην είναι έτοιμη να διαχειριστεί την πίεση του μαζικού τουρισμού. Οι υποδομές παραμένουν ανεπαρκείς, με προβλήματα όπως η διαχείριση των απορριμμάτων, η ανεξέλεγκτη δόμηση, οι κακές οδικές και συγκοινωνιακές συνδέσεις και το ανεπαρκές δίκτυο παροχής πόσιμου νερού. Επιπλέον, η ποιότητα των υπηρεσιών δεν έχει βελτιωθεί επαρκώς, δημιουργώντας αρνητικές εντυπώσεις στους επισκέπτες.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα που προέκυψε το 2024 είναι η σημαντική αύξηση των τιμών, κυρίως στα τουριστικά θέρετρα του Νότου. Παρόλο που τα βόρεια θέρετρα, όπως ο Σενγκίν και η Velipoja, παρουσίασαν μικρότερες αυξήσεις στις τιμές, παραμένοντας ελκυστικά για τους τουρίστες από τα Σκόπια και το Κοσσυφοπέδιο, πολλοί επισκέπτες άρχισαν να αναζητούν εναλλακτικούς προορισμούς. Η απότομη αύξηση των τιμών συνδυασμένη με τις χαμηλές υπηρεσίες, έστειλε ένα μήνυμα στους επισκέπτες ότι η Αλβανία δεν ήταν πλέον μια οικονομικά προσιτή και ποιοτική επιλογή για διακοπές.
Αναπόφευκτα, το ζήτημα του τουρισμού έγινε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Η αντιπολίτευση επιτέθηκε σφοδρά στην κυβέρνηση, κατηγορώντας την ότι έχασε την ευκαιρία να αναδείξει τη χώρα ως κορυφαίο τουριστικό προορισμό. Από την άλλη πλευρά, ο Ράμα επιτέθηκε στον ιδιωτικό τομέα του τουρισμού, κατηγορώντας τον για τις υπερβολικές αυξήσεις τιμών και τις χαμηλές υπηρεσίες. Ο ίδιος απάντησε στις κατηγορίες της αντιπολίτευσης μέσω κοινωνικών δικτύων, προβάλλοντας τη γενική αύξηση των τουριστών και τη συμβολή του τομέα στην ενίσχυση της εγχώριας οικονομίας. Παρά τη φαινομενική αισιοδοξία της κυβέρνησης, το καλοκαίρι του 2024 χαρακτηρίστηκε περισσότερο από προβλήματα παρά από επιτυχίες.
Η Αλβανία, αν και αναμφίβολα έχει προχωρήσει από την εποχή της απομόνωσης, δεν έχει ακόμη βρει τον τρόπο να διαχειριστεί τον μαζικό τουρισμό με βιώσιμο τρόπο. Ο μαζικός τουρισμός, αν και ενισχύει την οικονομία βραχυπρόθεσμα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά κοινωνικά, περιβαλλοντικά και πολιτιστικά προβλήματα. Οι υπερβολικοί αριθμοί τουριστών έχουν οδηγήσει σε μόνιμη επιβάρυνση των υποδομών και έχουν δημιουργήσει αρνητική εμπειρία τόσο για τους ντόπιους όσο και για τους επισκέπτες.
Η αλόγιστη κατανάλωση και η υπερβολική εμπορευματοποίηση, φαινόμενα που συχνά συνοδεύουν τον μαζικό τουρισμό, είναι αποτελέσματα ενός ανεξέλεγκτου καπιταλισμού, ο οποίος μετατρέπει ακόμα και τα πιο απλά αγαθά σε εμπορεύματα. Οι συνέπειες αυτής της τάσης είναι ήδη ορατές στην Αλβανία, όπου η ποιότητα του τουρισμού φαίνεται να υποχωρεί μπροστά στην κερδοσκοπία.