ΕρΤα τελευταία χρόνια, η εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας στην Αλβανία, αποτέλεσε ένα ελκυστικό επιχειρηματικό μοντέλο, ιδίως το 2022, όταν η αύξηση των τιμών στις χρηματιστηριακές αγορές οδήγησε σε σημαντική άνοδο των εσόδων και των κερδών για τους εμπλεκόμενους φορείς. Πρόκειται για ένα απλό μοντέλο που απαιτεί κυρίως κεφάλαια και ελάχιστο προσωπικό, χωρίς μεγάλες επενδύσεις. Ωστόσο, το 2023 οι επιχειρήσεις του κλάδου βίωσαν σημαντική πτώση εσόδων, κυρίως λόγω της σταθεροποίησης των τιμών στις αγορές.
Σύμφωνα με τον Ρυθμιστικό Οργανισμό Ενέργειας (ERE), η μέση τιμή αγοράς ενέργειας στην ελεύθερη αγορά για το 2023 ήταν περίπου 110 ευρώ/MWh, σημαντικά χαμηλότερη σε σχέση με τα 305 ευρώ/MWh του 2022, όπου η τιμή ήταν σχεδόν 3,5 φορές υψηλότερη από τον μέσο όρο που είχε καταγραφεί πριν από την κρίση.
Συνολικά, μαζί με τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), οι εισαγωγές ενέργειας για το 2023 κόστισαν περίπου 70 εκατομμύρια ευρώ, σε σύγκριση με τα πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ που δαπανήθηκαν το προηγούμενο έτος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του INSTAT, το ποσοστό των εισαγωγών ενέργειας σε σχέση με την διαθέσιμη ενέργεια μειώθηκε το 2023 στο 24,4%, από 38,4% το 2022, κυρίως λόγω της αύξησης της εγχώριας παραγωγής και της μείωσης των εισαγωγών. Η συνολική διαθέσιμη ηλεκτρική ενέργεια μειώθηκε κατά 0,6% το 2023, ενώ η εγχώρια παραγωγή αυξήθηκε κατά 25,6%, φτάνοντας τις 8.796 GWh, σε σύγκριση με τις 7.003 GWh το 2022.
Οι ακαθάριστες εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκαν κατά 36,9%, φτάνοντας τις 1.922 GWh από τις 3.044 GWh της προηγούμενης χρονιάς.
Η πτώση των εσόδων επηρέασε αρνητικά τους εμπόρους ηλεκτρικής ενέργειας. Η "Noa Energy Trade" ήταν ο μοναδικός έμπορος που κατάφερε να αυξήσει τον τζίρο του το 2023, παρά την πτώση των τιμών και των εισαγωγών, φτάνοντας τα 19,2 δισεκατομμύρια λεκ, αύξηση 29,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η "GSA" κατέγραψε πτώση εσόδων κατά 68%, ενώ η "GEN-I Tirana" είδε τα έσοδά της να μειώνονται κατά 65%.
Οι μεγάλες επενδύσεις σε υδροηλεκτρικούς σταθμούς από ιδιώτες παραγωγούς συνέβαλαν στην αύξηση της παραγωγής, αν και τα έσοδα μειώθηκαν λόγω της πτώσης των τιμών. Συγκεκριμένα, η συμμετοχή των ιδιωτών παραγωγών στο συνολικό μερίδιο της ενέργειας μειώθηκε κατά 2,5%, φτάνοντας στο 41,7%, λόγω της αυξημένης παραγωγής από δημόσιους υδροηλεκτρικούς σταθμούς.
Το 2023, οι δημόσιοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί παρήγαγαν 5.123 GWh, σημειώνοντας αύξηση 32,8% σε σύγκριση με το 2022. Αντίστοιχα, οι ιδιωτικοί και παραχωρημένοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί παρήγαγαν 3.582 GWh, αύξηση 15,8% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Ο μεγαλύτερος ιδιωτικός παραγωγός, η "Devoll Hydropower", κατέγραψε μείωση των εσόδων κατά 19,4% το 2023, κυρίως λόγω των χαμηλότερων τιμών ενέργειας. Επιπλέον, η εταιρεία αντιμετώπισε δυσμενείς υδρολογικές συνθήκες, που οδήγησαν σε σημαντική μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Η "Ener Trade" κατέγραψε μείωση 76% στα έσοδα το 2023, ενώ η "Ayen as Energy" σημείωσε πτώση 64%.