Οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) μέσω παραχωρήσεων υπήρξαν ένα επιχειρηματικό μοντέλο που προσέλκυσε πολλές εταιρείες στην Αλβανία, λόγω της ασφάλειας που προσέφερε και των υψηλών κερδών που εξασφάλιζε. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου αποδείχθηκε πως πολλές από αυτές τις συμβάσεις λειτούργησαν με καταχρηστικό τρόπο, με αποτέλεσμα το κράτος να χάνει χρήματα από τους φορολογούμενους. Ευτυχώς, αρκετά από αυτά τα έργα πλησιάζουν στο τέλος τους.
Δύο παραχωρήσεις, για τις οποίες οι φορολογούμενοι έχουν καταβάλει 130 εκατομμύρια ευρώ μέσα στην τελευταία δεκαετία, πρόκειται να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2024.
Η πρώτη αφορά το έργο της έκδοσης και παρακολούθησης φορολογικών ετικετών, που ξεκίνησε το 2012. Η συνολική απόδοση της εταιρείας που διαχειριζόταν το έργο έφτασε τα 90 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2023 παρατηρήθηκε πτώση των κερδών κατά 25%. Από το 2025, το έργο αυτό θα το διαχειρίζεται το κράτος με χαμηλότερα κόστη για τους πολίτες.
Το δεύτερο έργο σχετίζεται με την επισήμανση καυσίμων, το οποίο επεκτάθηκε για έναν επιπλέον χρόνο μέχρι το 2024, χωρίς να υπάρχει ανάλυση κόστους-οφέλους. Η εταιρεία που είχε αναλάβει τη σύμβαση αυτή, εισέπραξε περίπου 37 εκατομμύρια ευρώ σε 11 χρόνια, αλλά δεν κατάφερε να αποδείξει ότι αντιμετώπισε την παράνομη διακίνηση καυσίμων. Το 2023, τα έσοδα της εταιρείας αυξήθηκαν κατά 10%.
Επίσης, στις 31 Ιουλίου 2023 έληξε η σύμβαση παραχώρησης για την έκδοση εγγράφων πολιτών, ενώ η σύμβαση για τον έλεγχο με συστήματα σάρωσης είχε έσοδα 1,5 δισ. λεκ, με πτώση 6,3%.
Αρκετά από αυτά τα έργα κατηγορούνται για κατασπατάληση δημόσιων πόρων, με το μεγαλύτερο παράδειγμα να είναι οι συμβάσεις για την κατασκευή και λειτουργία των αποτεφρωτήρων απορριμμάτων σε διάφορες πόλεις της Αλβανίας. Ο ειδικός εισαγγελέας για την καταπολέμηση της διαφθοράς (SPAK) έχει ξεκινήσει έρευνες για αυτές τις συμβάσεις, καταγράφοντας σοβαρές παρατυπίες, από ψεύτικα τιμολόγια μέχρι απάτες και παράνομες πληρωμές.
Από το 2017 έως το 2023, το κράτος πλήρωσε συνολικά 71 δισ. λεκ (περίπου 700 εκατομμύρια ευρώ) για 12 παραχωρήσεις. Από αυτές, το 47% των πληρωμών αφορούσε έργα που πλέον βρίσκονται υπό έρευνα για διαφθορά και κατάχρηση, αναδεικνύοντας τη σπατάλη και την κακή διαχείριση των πόρων αυτών.