Το φυσικό πάρκο του Βουθρωτού και η Ιστορία του

Το φυσικό πάρκο του Βουθρωτού και η Ιστορία του

H περιοχή της αρχαίας πόλης του Βουθρωτού στη Βόρειο Ηπειρο δεν αποτελεί μονάχα καταφύγιο για μερικά παγκοσμίως απειλούμενα είδη, αλλά και τόπο πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία δικαιώνει την ένταξή του στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Το Εθνικό Πάρκο περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία οικοτόπων — φυσικών, ημί-φυσικών και τεχνητών — έλη γλυκού νερού, καλαμιώνες, μεσογειακά δάση και μακία, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και οπωρώνες, καθώς και παράκτια ύδατα με βραχώδεις και αμμώδεις ακτές, ανοιχτά αλοφυτικά εδάφη, κα.. Αυτοί οι οικότοποι που φιλοξενούν μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας, που συμπεριλαμβάνει και παγκοσμίως απειλούμενα είδη φυτών και ζώων, ξεχωρίζουν την περιοχή του Βουθρωτού ως την πιο σημαντική από άποψη βιολογικής ποικοιλότητας στην Αλβανία.

Η αρχαία πόλη του Βουθρωτού αναδείχθηκε ως Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 1948. Το 1992 ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, και το 1999 εγγράφηκε επισήμως στον Κατάλογο Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της. Το 2003, ο υγροβιότοπος, συμπεριλαμβανομένης και της λιμνοθάλασσας και της παράκτιας περιοχής του Βουθρωτού — Cape Stillo — ανακηρύχθηκε και περιοχή Ραμσάρ (δηλαδή υγροβιότοπος διεθνούς σημασίας για τον οποίο υπογράφτηκε και η σχετική ομώνυμη Σύμβαση) και Εθνικό Πάρκο (Κατηγορία ΙΙ της κατηγοριοποίησης της Διαχείρισης Προστατευομένων Περιοχών της IUCN — International Union for Conservation of Nature and Natural Resources, Παγκόσμια Ένωση Προστασίας της Φύσης). Ως προστατευόμενη περιοχή αναγνωρίστηκε μια έκταση 29.000 στρεμμάτων, λόγω και της ιδιαιτερότητας του τοπίου και της σπουδαιότητας των αρχαιολογικών ευρημάτων, περίπλοκου οικοσυστήματος της φυσικής δασώδους έκτασης, εξαρτημένης από τα γλυκά νερά της Λίμνης του Βουθρωτού και το κανάλι Βιβάρι, το οποίο οδηγεί τα νερά της λίμνης προς το Ιόνιο Πέλαγος.

Το Εθνικό Φυσικό Πάρκο του Βουθρωτού

Το Εθνικό Πάρκο έχει μεγάλη σημασία για την συντήρηση της συνολικής, παγκόσμιας βιολογικής ποικιλότητας διότι προσφέρει συνθήκες εδάφους για 16 απειλούμενα είδη χλωρίδας, και δίνει άσυλο σε 14 παγκοσμίως απειλούμενα είδη πανίδας. Ο υγροβιότοπος σχηματίστηκε από την τεκτονική λιμνοθάλασσα (των 16.000 στρεμμάτων) γνωστή ως Λίμνη του Βουθρωτού, τριγυρισμένη με δασωμένες πλαγιές λόφων, όρη, έλη γλυκού και υφάλμυρου νερού, και συνδεδεμένη με το στενό της Κέρκυρας μέσω του καναλιού Βιβάρι. Η “Λίμνη” έχει μέσο βάθος 14 μ. (μέγιστο 22 μ.), ενώ το φυσικό κανάλι Βιβάρι έχει πλάτος μέχρι και 100 μέτρα.

Τα αρχαιολογικά κατάλοιπα του Βουθρωτού αποτελούν μέρος του περίπλοκου οικοσυστήματος της φυσικής δασώδους έκτασης, εξαρτημένης από τα γλυκά νερά της Λίμνης του Βουθρωτού και το κανάλι Βιβάρι, το οποίο οδηγεί τα νερά της λίμνης προς το Ιόνιο Πέλαγος. Αυτός ο συνδυασμός ιστορικών μνημείων και φυσικού περιβάλλοντος, ένα υπέροχο τοπίο με εξαιρετικά μνημεία, ξεχώρισε το Βουθρωτό ως αγαπημένο προορισμό της Γκράντ Τουρ (Grand Tour) των Ευρωπαίων ταξιδιωτών του 18ου και 19ου αιώνα. Η περιοχή του Βουθρωτού φιλοξενεί το 17% των ειδών χλωρίδας και πανίδας της Αλβανίας. Στο Εθνικό Πάρκο εντυπωσιάζουν ιδιαίτερα τα αμφίβια, τα ερπετά, τα πτηνά και τα θηλαστικά (συμπεριλαμβανομένου και του λύκου), ενώ είναι και μοναδική τοποθεσία στην Αλβανία η οποία φιλοξενεί και τον Ηπειρωτικό βάτραχο (Rana epeirotica), την χελώνα, τον βόα της άμμου και την βαλκανική σαύρα τοίχων. Ο όρμος του Βουθρωτού και ο υδροβιότοπος της Βρίνα αποτελούν περιοχές σημαντικές για την διατροφή και αναπαραγωγή των πτηνών. Κατά την διάρκεια του χειμώνα, τα ρηχά νερά φιλοξενούν σμήνες υδροβάτων, όπως Numenius arquata, Tringa totanus, Pluvialis squatarola και Calidris alpina. Το 2003 ο υδροβιότοπος αυτός αναγνωρίστηκε ως περιοχή διεθνούς σημασίας της Σύμβασης Ραμσάρ.

Βουθρωτό - Αρχαιολογικός χώρος

Ο μύθος και η ιστορία του Βουθρωτού

Το Βουθρωτό, με τα ίχνη της ακμής και της παρακμής των μεγάλων αυτοκρατοριών που κυριαρχούσαν στην περιοχή, αποτελεί μικρόκοσμο της ιστορίας της Μεσογείου. Σήμερα είναι ένα αμάλγαμα μνημείων που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές εποχές της ιστορίας του, από τους ναούς της Ελληνιστικής περιόδου του 4 π.Χ. αιώνα, μέχρι τα Οθωμανικα οχυρωματικά έργα του 19ου αιώνα.

Σύμφωνα με την κλασική μυθολογία, το Βουθρωτό ιδρύθηκε από τους πρόσφυγες μετά την άλωση της Τροίας — ο Έλενος, γιός του Πριάμου, φτάνοντας στην περιοχή θυσίασε έναν ταύρο, ο οποίος πληγωμένος κολύμπησε και πέθανε φτάνοντας στη στεριά. Το γεγονός ερμηνεύτηκε ως καλός οιονός, και ο τόπος ονομάστηκε Βουθρωτός — τραυματισμένος ταύρος. Το επικό ποίημα του Βιργιλίου, η Αινιάδα, αναφέρει και την επίσκεψη του Αιναία στο Βουθρωτό, στο ταξίδι του προς την Ιταλία. Το Βουθρωτό οφείλει την ανάπτυξη και την φήμη του στο Ιερό αφιερωμένο στον Ασκλήπιο, το θεό της ιατρικής, το οποίο ιδρύθηκε τον 4ο π.Χ. αιώνα. Το ιερό χτίστηκε στη νότια πλαγιά του λόφου της ακρόπολης. Οι πιστοί ερχόταν στο ιερό αναζητώντας θεραπεία, και άφηναν συμβολικά αντικείμενα και χρήματα στους ιερείς. Η πόλη του Βουθρωτού δημιουργήθηκε χάρη στο Ιερό και στην ιερή δύναμη του νερού της πόλης, μια δύναμη που λατρευόταν όσο υπήρχε και η πόλη. Οι νύμφες, στις οποίες είναι αφιερωμένες πολλές πηγές και μνημεία σε αυτές, ήταν οι θεές της φύσης στενά συνδεδεμένες με το νερό. Στην περιοχή του Βουθρωτού φαίνεται ότι η λατρεία των Νυμφών ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής — απολύτως κατανοητό δεδομένης της στενής σχέσης της πόλης με το νερό. Ένα σπήλαιο με πολλά αναθηματικά ειδώλια έχει ανακαλυφθεί κοντά στην Κονίσπολη, νοτίως του Βουθρωτού.

Κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα, η πόλη του Βουθρωτού ήδη απέκτησε μεγαλύτερη σημασία. Το 228 π.Χ. έπεσε υπό την κυριαρχία των Ρωμαίων, και τον 1ο π.Χ. αιώνα συμπεριλήφθηκε στην Ρωμαϊκή Αποικία της Μακεδονίας. Ο Ιούλιος Καίσαρας ίδρυσε, περίπου το 45 π.Χ., την αποικία για την εγκατάσταση των παλαιμάχων, ενώ ο Αύγουστος διπλασίασε και τον πληθυσμό και την έκταση της πόλης. Χτίστηκαν και οι καινούργιες εγκαταστάσεις: το υδραγωγείο, τα λουτρά, η αγορά, το νυμφαίο, καθώς και κατοικίες. Τον 3ο αιώνα μ.Χ., μετά από έναν σεισμό που κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, αρχίζει και η παρακμή της. Στις αρχές του 6ου αιώνα μ.Χ., το Βουθρωτό έγινε η έδρα της επισκοπής, και η καινούργια φάση ανοικοδόμησης συμπεριλάμβανε τη βασιλική και ένα από τα μεγαλύτερα βαπτιστήρια της Παλαιοχριστιανικής περιόδου. Η πόλη παρέμεινε υπό την κυριαρχία των Βυζαντινών μέχρι το 12ο αι.μ.Χ., ενώ αργότερα άλλαξε πολλούς κατακτητές, λόγω της στρατηγικής της θέσης στην είσοδο της Αδριατικής Θάλασσας. Για τον έλεγχο της περιοχής αγωνίστηκε ιδιαιτέρως η Βενετία (μέχρι το 1796) και οι Οθωμανοί έως την ανεξαρτησία της Αλβανίας το 1912.

Βουθρωτό, Αρχαίο θέατρο

Το Βουθρωτό της Ελληνιστικής περιόδου — Το θέατρο

Το θέατρο του Βουθρωτού χτίστηκε στην κλιτύ της ακρόπολης, με θέα το Κανάλι Βιβάρι. Η χρήση της φυσικής κλίσης μίας αμφιθεατρικής πλαγιάς του λόφου για την τοποθέτηση των καθισμάτων για τους θεατές, αποτελούσε πρακτική και συνηθισμένη λύση στα αρχαία ελληνικά θέατρα. Αρχικά το θέατρο ήταν μάλλον μικρής χωρητικότητας, αλλά τον 3ο π.Χ. αιώνα το κοίλον με κερκίδες επεκτάθηκε έως το ιερό θησαυροφυλάκιο. Τα καθίσματα ήταν οργανωμένα ιεραρχικά, με την πρώτη σειρά (τη λεγόμενη προεδρία) προορισμένη για τους επισήμους της πόλης και διακοσμημένη με υποπόδια σε μορφή ποδιού λέοντος, ενώ τα υπόλοιπα καθίσματα ήταν απλά μπλόκι μαρμάρου.

Οι παραστάσεις δεν εξελισσόταν στο κυκλικό πλάτωμα της ορχήστρας, αλλά στην υψωμένη σκηνή η οποία ανοικοδομήθηκε κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής περιόδου αποκτώντας μεγαλύτερο βάθος, και διαρθρωνόταν σε τουλάχιστον δύο ορόφους. Τα τρία μεγάλα ανοίγματά της, που υπάρχουν και σήμερα, χρησίμευαν ως είσοδος κι έξοδος για τους ηθοποιούς, ενώ στις κόγχες ήταν τοποθετημένα πολλά αγάλματα. Και το κοίλον επεκτάθηκε κατά την Ρωμαίκή περίοδο, για να αποκτήσει μεγαλύτερη χωρικότητα το θέατρο. Οι πάροδοι προς το θέατρο και από τις δύο πλευρές της σκηνής ήταν σκεπασμένη με αψιδωτή οροφή. Παραμένει άγνωστο πότε το κτίριο σταμάτησε να χρησιμοποιείται, κατά πάσα πιθανότητα στην Ύστερη Αρχαιότητα, όπως και αλλού στη Μεσόγειο. Οπωσδήποτε, η αποδόμηση της κατασκευής και επαναχρησιμοποίησή της για άλλους σκοπούς διήρκεσε πολλούς αιώνες

Βουθρωτό, Βαπτιστήριο

Το Παλαιοχριστιανικό Βουθρωτό — Το Βαπτιστήριο

Τον 5ο μ.Χ. αιώνα, ο Χριστιανισμός του Βουθρωτού βρίσκεται σε άνθιση και η πόλη γίνεται η έδρα της επισκοπής. Το βαπτιστήριο χτίστηκε το β’ τέταρτο του 6ου μ.Χ. αιώνα, και μάλλον ήταν έργο τεχνητών από την κοντινή Νικόπολη. Ανακαλύφτηκε το 1928, από την Ιταλική Αρχαιολογική Αποστολή, και είναι το δεύτερο μεγαλύτερο βαπτιστήριο της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, με μεγαλύτερο εκείνο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Κάθε πτυχή της αρχιτεκτονικής δομής, όπως και της διακόσμησης του βαπτιστηρίου (το ψηφιδωτό δάπεδο), συμβολίζει την ιεροτελεστία της βάπτισης, με συντριβάνι σε μιαν άκρη του να συμβολίζει την πηγή της αιώνιας ζωής. Εξαιρετικά πολύχρωμο ψηφιδωτό δάπεδο του Βαπτιστηρίου του Βουθρωτού είναι το πιο ολοκληρωμένο και το πιο περίτεχνο από τα σωζόμενα της εποχής. Το σχέδιο αποτελείται από επτά λωρίδες που περικυκλώνουν την κολυμβήθρα, δημιουργώντας συνολικά οκτώ κύκλους — τον χριστιανικό αριθμό της σωτηρίας και της αιωνιότητας. Η προσοχή των επισκεπτών που περνούν το κατώφλι της κύριας εισόδου επικεντρώνεται στα δύο μεγάλα παγώνια ανάμεσα στα αμπέλια, που ξεφυτρώνουν από ένα ακόμα πιο μεγάλο αγγείο∙ τα παγώνια συμβολίζουν τον παράδεισο και την αθανασία, ενώ το αγγείο και το αμπέλι το ποτήρι της Θείας Ευχαριστίας και το αίμα του Χριστού. Κατά το Μεσαίωνα, το κτίριο τροποποιήθηκε ουσιαστικά με λίθινες κολώνες και την καινούργια ημικυκλική αψίδα, ενώ το ψηφιδωτό δάπεδο καλύφτηκε με πέτρινες πλάκες. Αλλού στην πόλη έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα και άλλες οκτώ εκκλησίες, εκ των οποίων η σημαντικότερη βρίσκεται στο ύψωμα απέναντι από το Κανάλι Βιβάρι.

Το Βουθρωτό της Πρώιμης Νεότερης Εποχής — Το Ενετικό Φρούριο

Το φρούριο χτίστηκε το 14ο αι. από τους Βενετούς στην κορυφή του λόφου, στη δυτική άκρη του πλατέος υψώματος της ακρόπολης. Το μεσαιωνικό κτίσμα του Βουθρωτού — το Κάστρο της Ακρόπολης — αποτελεί σε μεγάλο βαθμό ανακατασκευή της δεκαετίας του ΄30 (του Κ’ αιώνα): ένας μεγάλος πύργος εντός της πενταγώνιας περίφραξης οχυρωματικών τειχών με επάλξεις. Τα θραύσματα της αρχικής τοιχοποιίας, όπως και τα σκίτσα ζωγραφισμένα από τον το Edward Lear, και οι φωτογραφίες του Ιταλού αρχαιολόγου Luigi Maria Ugolini (τις δεκαετίες 1920 και 1930), μαζί δημιουργούν μια πληρέστερη εικόνα της εντυποσιακής αρχικής μορφής του φρουρίου, των υψηλών του πύργων και περιφράξεων. Το φρούριο εξασφάλισε τον έλεγχο των Στενών της Κέρκυρας και του Καναλιού Βιβάρι. Τα ήδη υπάρχοντα κτίσματα καταστράφηκαν για να δημιουργηθεί χώρος για το καινούργιο κάστρο, το οποίο αρχικά σχεδιάστηκε ως οχυρωμένη περίφραξη με προεξέχοντες πύργους και ένα διώροφο κτίσμα στο κέντρο. Ο δεύτερος πύργος (γνωστός μονάχα από τις αναπαραστάσεις του Ugolini) προστέθηκε αργότερα, μάλλον ως χώρος διαμονής για τον φρουρό του κάστρου. Την δεκαετία του 1930 διαμορφώθηκε από τους Ιταλούς ως κατοικία για τους αρχαιολόγους, ενώ φιλοξενούσε και ένα μικρό μουσείο. Το σημερινό Μουσείο του Βουθρωτού, το οποίο στεγάζεται εντός του ανακαινισμένου κάστρου στο λόφο της ακρόπολης, ανακαινίσθηκε και επαναλειτούργησε το 2005, παρουσιάζει με τον καλύτερο τρόπο την πλούσια και περίπλοκη ιστορία του τόπου — στενά συνδεδεμένου με το φυσικό περιβάλλον του τοπίου — ως μικρόκοσμου της ιστορίας της Μεσογείου.

Δείτε εδώ περισσότερες φωτογραφίες

Σχετικά άρθρα


Σχόλια

Προσθήκη σχολίου