Η Αλβανία βυθίζεται σε ένα βάλτο διαφθοράς, με μορφές που κυμαίνονται από μικροδιαφθορά έως νεποτισμό, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και σύλληψη κράτους. Αυτό αποκαλύπτει έκθεση του Ινστιτούτου για τη Δημοκρατία και τη Διαμεσολάβηση (IDM) σε συνεργασία με τη Διεθνή Διαφάνεια.

Η μελέτη, με τίτλο "Assessment of the National Integrity System", μετρά την αποτελεσματικότητα των δημόσιων μηχανισμών καταπολέμησης της διαφθοράς. Εξετάζει 15 παράγοντες, από την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία έως το δικαστικό σύστημα, ανεξάρτητους θεσμούς, τα μέσα ενημέρωσης, την κοινωνία των πολιτών και τον ιδιωτικό τομέα.

Στον δημόσιο τομέα, όπου επικρατούν "ασαφή επαγγελματικά πρότυπα, κίνδυνοι διαφθοράς και πολιτικές παρεμβάσεις", η αποτελεσματικότητα των μηχανισμών καταπολέμησης της διαφθοράς αγγίζει τα κατώτερα όρια. Η έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας πλήττει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς, ενώ η αδυναμία εφαρμογής των νόμων και η έλλειψη αξιοκρατίας εντείνουν το πρόβλημα.

Η κοινωνία των πολιτών και τα μέσα ενημέρωσης, αντί να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στην καταπολέμηση της διαφθοράς, παρουσιάζουν στασιμότητα, ενώ η κυβέρνηση ασκεί πιέσεις και λογοκρίνει. Η ελευθερία έκφρασης και το δικαίωμα στη συνέλευση τελούν υπό αμφισβήτηση, πλήττοντας την κοινωνική κριτική και την ενεργή συμμετοχή των πολιτών.

Μόνο το δικαστικό σύστημα, μετά τις μεταρρυθμίσεις του 2016, εμφανίζει θετικούς δείκτες, παρέχοντας μια αχτίδα ελπίδας σε ένα διαφορετικά ζοφερό τοπίο. Η ανεξαρτησία και η ακεραιότητα του δικαστικού σώματος αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την απονομή δικαιοσύνης και την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Η εκτελεστική εξουσία, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό, ελέγχει de facto τη Συνέλευση, θέτοντας σε κίνδυνο τον κοινοβουλευτικό έλεγχο. Η έλλειψη διαχωρισμού των εξουσιών και η κυριαρχία ισχυρών πολιτικών ηγετών στα κόμματα υπονομεύουν τη δημοκρατία και ευνοούν την αυθαιρεσία.

Οργανισμοί όπως το KLSH, το ILDKPKI και ο Συνήγορος του Λαού διαθέτουν περιορισμένο ρόλο έναντι της κυβέρνησης. Η έλλειψη ανεξαρτησίας και η πολιτική επιρροή πλήττουν την αποτελεσματικότητά τους και δυσχεραίνουν την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Η κυβερνητική επιρροή και οι διορισμοί με πολιτικά κριτήρια στα όργανα εποπτείας πλήττουν την ακεραιότητα των ΜΜΕ. Η λογοκρισία και η φίμωση της κριτικής πλήττουν την ελευθερία του Τύπου και εμποδίζουν την ενημέρωση των πολιτών.

Η κυβέρνηση ασκεί πιέσεις σε οργανώσεις και ακτιβιστές, φιμώνοντας την κριτική. Η έλλειψη πόρων και η αδυναμία οργάνωσης δυσχεραίνουν τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην καταπολέμηση της διαφθοράς.