Τα τελωνεία υπολογίζουν ότι έχουν χάσει 11,5 δισ. λεκ (109 εκατ. ευρώ) για το 9μηνο ως αποτέλεσμα της αρνητικής επίδρασης που δημιουργεί η ενίσχυση του λεκ έναντι του ευρώ.

Το Υπουργείο Οικονομικών έχει αναλύσει ότι ο προγραμματισμός των φορολογικών εσόδων για το έτος 2023, ο οποίος άρχισε να σχεδιάζεται τον Σεπτέμβριο του 2022, βασίστηκε στις παραδοχές της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ/λεκ για περίπου 120 λεκ και USD/λεκ για περίπου 110 λεκ. Στη βάση αυτή προγραμματίστηκαν και τα έσοδα από τον φόρο προστιθέμενης αξίας στις εισαγωγές αγαθών.

Όμως, κατά το έτος 2023, υπήρξε σημαντική καθοδική απόκλιση από την προβλεπόμενη συναλλαγματική ισοτιμία, η οποία επηρέασε σημαντικά τα έσοδα από τον ΦΠΑ στις εισαγωγές.

Η βάση με την οποία υπολογίζεται ο φόρος προστιθέμενης αξίας στις εισαγωγές έχει επηρεαστεί όχι μόνο από την πτωτική τάση των τιμών των εισαγόμενων αγαθών το 2023 σε σύγκριση με την αύξησή τους το 2022, αλλά κυρίως από τη μείωση της αξίας τους που είναι ο ΦΠΑ εισαγωγής που υπολογίζεται λόγω της συναλλαγματικής ισοτιμίας.

Εάν αυτή η τάση της συναλλαγματικής ισοτιμίας συνεχιστεί στο σημερινό επίπεδο, η αρνητική επίδραση στα έσοδα από τον ΦΠΑ των εισαγωγών θα συνεχίσει να αυξάνεται τους μήνες Οκτώβριο-Δεκέμβριο, ενώ ενδέχεται να αντισταθμιστεί εν μέρει από την αύξηση του όγκου των εισαγόμενων αγαθών. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος για τον οποίο το Υπουργείο Οικονομικών κατά την αναθεώρηση του προϋπολογισμού του 2023 με την τελευταία κανονιστική πράξη μείωσε τα ετήσια έσοδα από ΦΠΑ κατά -10,9 δισ. λεκ σε σχέση με το αρχικό σχέδιο του 2023.

Μετά την πανδημία του Covid-19, η ζήτηση για αγαθά άρχισε να αυξάνεται γρήγορα και τροφοδοτήθηκε περαιτέρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία, φέρνοντας ασυνήθιστες αυξήσεις τιμών. Δεδομένου ότι ο ΦΠΑ είναι ένα % της τιμής, ο υψηλός πληθωρισμός βοήθησε πάρα πολύ τα δημόσια έσοδα.

Το υπουργείο Οικονομικών εκτίμησε ότι εκτός από την ανατίμηση του λεκ φέτος, αρνητικό αντίκτυπο στην είσπραξη του ΦΠΑ είχε και η μείωση των τιμών των αγαθών στις διεθνείς αγορές.

Η εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας τον 8ο μήνα του 2023 έχει δημιουργήσει 3 φορές λιγότερα έσοδα από τον ενεργειακό ΦΠΑ στον προϋπολογισμό σε σύγκριση με τον 8ο μήνα του 2022. Ο ΦΠΑ που εισπράχθηκε τον 8ο μήνα 2022 από την εισαγωγή ενεργειακής ηλεκτρικής ενέργειας δεν μπορούσε να αντισταθμιστεί το 2023 από την εγχώρια παραγωγή, καθώς ο ΦΠΑ στην εισαγωγή υπολογίστηκε στις εξαιρετικά υψηλές τιμές εισαγωγής εκείνης της περιόδου (200-500 ευρώ ανά MWh). Εν τω μεταξύ, ο ΦΠΑ της ενέργειας που παράγεται τοπικά και πωλείται στους οικιακούς καταναλωτές παράγει ΦΠΑ σε πολύ χαμηλότερη τιμή (9,5 λεκ/Kwh).

Ακόμη και στην εισαγωγή καυσίμων, το 2023 υπήρχαν λιγότερα έσοδα σε σχέση με το 2022, για τον ίδιο λόγο της μείωσης της βάσης υπολογισμού του ΦΠΑ στις εισαγωγές, παρά το γεγονός ότι η εισαγόμενη ποσότητα έχει αυξηθεί. Περίπου 3,5 δισ. λεκ λιγότερα από πέρυσι σε 9 μήνες έχουν εισπραχθεί από τη μείωση των τιμών των καυσίμων.