Η Αρχαία Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του αρχαίου κόσμου. Ήταν ένα τεράστιο κέντρο γνώσης, που φιλοξενούσε δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες παπύρους και χειρόγραφα από όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Η καταστροφή της θεωρείται ένα μεγάλο πλήγμα για την ανθρωπότητα, αλλά το ερώτημα παραμένει: ποιος ήταν υπεύθυνος για την καταστροφή της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας;

Η Βιβλιοθήκη ήταν τμήμα του Μουσείου της Αλεξάνδρειας, ενός κέντρου μάθησης και έρευνας στην αρχαία πόλη της Αλεξάνδρειας, στην Αίγυπτο. Κατασκευάστηκε κατά την περίοδο των Πτολεμαίων, πιθανόν γύρω στα μέσα του τρίτου αιώνα π.Χ., και οι βασιλείς της δυναστείας αυτής στήριζαν άμεσα τη λειτουργία της, λόγω της μεγάλης εκτίμησης των αρχαίων Ελλήνων για τη γνώση.

Η βιβλιοθήκη μεγάλωσε γρήγορα και σε κάποιο σημείο φέρεται να φιλοξενούσε από 40.000 έως 400.000 παπύρους, καθιστώντας την το σπουδαιότερο κέντρο μάθησης του αρχαίου κόσμου. Ωστόσο, η βιβλιοθήκη τελικά καταστράφηκε, με την ακριβή αιτία της καταστροφής να αποτελεί αντικείμενο συζήτησης.

Ο Ιούλιος Καίσαρας πράγματι συνδέεται με την καταστροφή της βιβλιοθήκης. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του ενάντια στον Πτολεμαίο ΙΓ’, βρέθηκε περικυκλωμένος στην Αλεξάνδρεια. Για να διαφύγει, διέταξε να καούν τα εχθρικά πλοία στο λιμάνι, αλλά η φωτιά επεκτάθηκε και στην πόλη, καταστρέφοντας και τη Βιβλιοθήκη. Σύμφωνα με τον ιστορικό Πλούταρχο, η φωτιά εξαπλώθηκε από τα ναυπηγεία και κατέστρεψε την περίφημη βιβλιοθήκη.

Παρόλο που η καταστροφή του Καίσαρα φαίνεται ξεκάθαρη, η υπόθεση δεν είναι τόσο απλή. Ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι η Βιβλιοθήκη εξακολούθησε να υπάρχει μετά τη φωτιά. Ο Στράβων, που επισκέφθηκε την Αλεξάνδρεια στα τέλη του πρώτου αιώνα π.Χ., περιέγραψε το Μουσείο, μέρος του οποίου ήταν και η Βιβλιοθήκη. Ωστόσο, δεν αναφέρει ρητά τη Βιβλιοθήκη, γεγονός που ορισμένοι ερμηνεύουν ως ένδειξη ότι είχε ήδη καταστραφεί.

Επιπλέον, λέγεται ότι ο Μάρκος Αντώνιος χάρισε στην Κλεοπάτρα 200.000 παπύρους, γεγονός που κάποιοι υποστηρίζουν ότι δείχνει πως η Βιβλιοθήκη συνέχιζε να λειτουργεί. Όμως, πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι οι πάπυροι αυτοί μπορεί να αποθηκεύτηκαν στο Σεραπείο, μια "θυγατρική" βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, η οποία λειτουργούσε ως επέκταση της κύριας βιβλιοθήκης.

Μια άλλη θεωρία είναι ότι οι Χριστιανοί κατέστρεψαν τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Το Σεραπείο, που θεωρούνταν "θυγατρική" της Βιβλιοθήκης, καταστράφηκε το 391 μ.Χ., όταν ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α’ απαγόρευσε τη λατρεία των παγανιστικών θεών. Ο Θεόφιλος, επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, ηγήθηκε μιας επίθεσης στο Σεραπείο, καταστρέφοντας το ναό και, κατά πάσα πιθανότητα, τα υπόλοιπα βιβλία που φυλάσσονταν εκεί.

Ορισμένες πηγές υποστηρίζουν ότι το Σεραπείο είχε ήδη πάψει να λειτουργεί ως βιβλιοθήκη πριν την επίθεση, ενώ άλλες, όπως ο Αφθόνιος, αναφέρουν ότι υπήρχαν ακόμα αίθουσες με βιβλία στο ναό. Αν αυτή η πηγή είναι ακριβής, τότε η καταστροφή του Σεραπείου από τους Χριστιανούς ίσως αποτέλεσε το τελικό πλήγμα στη Βιβλιοθήκη.

Μια ακόμη θεωρία είναι ότι οι Άραβες κατέστρεψαν τη Βιβλιοθήκη όταν κατέκτησαν την Αίγυπτο τον 7ο αιώνα μ.Χ. Σύμφωνα με μερικές αραβικές πηγές, ο χαλίφης Ουμάρ διέταξε την καταστροφή της βιβλιοθήκης, λέγοντας ότι αν τα βιβλία συμφωνούν με το Κοράνι είναι περιττά, ενώ αν διαφωνούν, πρέπει να καταστραφούν. Ωστόσο, οι περισσότεροι σύγχρονοι ιστορικοί απορρίπτουν αυτή τη θεωρία, καθώς οι πρώτες αναφορές εμφανίζονται περίπου έξι αιώνες μετά την αραβική κατάκτηση.