Τον Ιούνιο του 2023, μια αρχαιολογική ανακάλυψη στην Πελοπόννησο ανέτρεψε την ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, αποτελώντας μία από τις πιο εντυπωσιακές αποκαλύψεις της δεκαετίας. Εργαλεία από λίθο, που χρονολογούνται στην Παλαιολιθική Εποχή, εκτιμώμενα από 3,3 εκατομμύρια έως 300.000 χρόνια πριν, βρέθηκαν σε μεγάλο βάθος σε ένα ανοιχτό ορυχείο άνθρακα στην περιοχή της Μεγαλόπολης.

Η εύρεση αυτή μεταθέτει σημαντικά πίσω το χρονοδιάγραμμα της ανθρώπινης παρουσίας στην Ελλάδα, αμφισβητώντας τις επικρατούσες αντιλήψεις για τους αρχαίους πολιτισμούς της περιοχής. Το σημείο στην Ελλάδα ήταν ένα από τα πέντε που εξετάστηκαν στην περιοχή της Μεγαλόπολης, στο πλαίσιο ενός πενταετούς ερευνητικού προγράμματος που υλοποιήθηκε από μια διεθνή ομάδα ειδικών.

Στο αρχαιολογικό αυτό σημείο εντοπίστηκαν πρόχειρα κατασκευασμένα λίθινα εργαλεία από την Κατώτερη Παλαιολιθική Εποχή, καθώς και απολιθώματα εξαφανισμένων ειδών ζώων, όπως γιγάντια ελάφια, ελέφαντες, ιπποπόταμοι, ρινόκεροι και μακάκοι πίθηκοι. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας, το σημείο αυτό “προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να μελετηθεί η ανθρώπινη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια μιας κρίσιμης περιόδου στην ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης, σε μια περιοχή που μέχρι τώρα είχε ελάχιστα ερευνηθεί”.

Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η λεκάνη της Μεγαλούπολης αποτέλεσε ένα από τα νοτιότερα οικολογικά καταφύγια στην Ευρώπη κατά τις παγετώδεις περιόδους, σύμφωνα με το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού. Οι ειδικοί σημειώνουν ότι αυτή η περιοχή προσφέρει πολύτιμα στοιχεία για την κατανόηση της εξελικτικής ιστορίας της ανθρώπινης παρουσίας στην Ευρώπη.

Η λεκάνη της Μεγαλούπολης, στην Πελοπόννησο, ήταν ένα από τα νοτιότερα καταφύγια κατά τη διάρκεια των παγετωδών περιόδων του Μέσου Πλειστόκαινου, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πενταετούς ερευνητικού προγράμματος που υλοποιήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και τη Σχολή Κλασικών Σπουδών της Αμερικανικής Σχολής στην Αθήνα (ASCSA). Το έργο διευθύνθηκε από τον Παναγιώτη Καρκανά (ASCSA), την Ελένη Παναγοπούλου από το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και την Κατερίνα Χαρβάτη, καθηγήτρια παλαιοανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τύμπινγκεν στη Γερμανία.

“Με αυτή την ανακάλυψη, βάζουμε την Ελλάδα στον χάρτη της ανθρώπινης εξέλιξης και του αποικισμού της Ευρώπης από τους ανθρωπίδες, κάτι με το οποίο η Ελλάδα δεν είχε συνδεθεί μέχρι πρόσφατα,” δήλωσε ο Παναγιώτης Καρκανάς. Τα αντικείμενα που βρέθηκαν είναι "απλά εργαλεία, όπως κοφτερές λίθινες λεπίδες, που ανήκουν στη βιομηχανία εργαλείων της Κατώτερης Παλαιολιθικής Εποχής", όπως ανέφεραν οι διευθυντές του έργου στο Associated Press.

Υποστηρίζουν ότι πιθανόν τα αντικείμενα αυτά να κατασκευάστηκαν από προγόνους του Homo, το είδος που εμφανίζεται την ίδια εποχή και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης. Ο Homo ancestor θεωρείται ο τελευταίος κοινός πρόγονος των σύγχρονων ανθρώπων και των εξαφανισμένων Νεάντερταλ, που διαχωρίστηκαν πριν από περίπου 800.000 χρόνια. Ωστόσο, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι δεν θα είναι σε θέση να είναι σίγουροι μέχρι να βρεθούν απολιθώματα ανθρωποειδών στο σημείο. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή είναι η παλαιότερη γνωστή παρουσία ανθρωπιδών στην Ελλάδα, μεταφέροντας πίσω το αρχαιολογικό αρχείο της χώρας κατά 250.000 χρόνια.