Η δημιουργία ληξιπρόθεσμων οφειλών έχει γίνει αναπόφευκτη για την αλβανική κυβέρνηση, αλλά η κορύφωση φτάνει στη μη έγκαιρη καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων και αυτό ισχύει και για την κεντρική διοίκηση της κυβέρνησης.

Φανταστείτε έναν δημόσιο υπάλληλο που είναι στη διοίκηση και το κράτος δεν πληρώνει ασφάλιση, μια πληρωμή που έρχεται πρώτη σε ολόκληρη την ιεραρχία των πληρωμών οπουδήποτε στον κόσμο τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Το υπουργείο Οικονομικών ανέφερε πρόσφατα ότι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές της κεντρικής διοίκησης έφτασαν τα 6,7 δισ. λεκ στο τέλος Μαΐου 2023, ενώ το 2,8% του ποσού των περίπου 160 εκατ. λεκ (1,6 εκατ. ευρώ) ήταν απλήρωτες κοινωνικές ασφάλειες.

Έτσι εκατοντάδες άτομα σε ηλικία συνταξιοδότησης παλεύουν στα δικαστήρια για τα χαμένα χρόνια ασφάλισης παρόλο που έχουν καταβάλει εισφορές κανονικά και σε πολλές περιπτώσεις έχουν εργαστεί στον τομέα της εκπαίδευσης και της υγείας.

Η κοινωνική ασφάλιση βρίσκεται στην κορυφή της ιεραρχίας των πληρωμών για δύο βασικούς λόγους. Το πρώτο σχετίζεται με τη χρηματοδότηση του συνταξιοδοτικού, όπου καταβάλλονται οι τρέχουσες εισφορές για τις τρέχουσες συντάξεις και το δεύτερο είναι η εγγύηση της σύνταξης γήρατος για τους σημερινούς συνταξιούχους.

Τα χρέη κοινωνικής ασφάλισης αυξάνονται ραγδαία τα τελευταία χρόνια σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας. Στο τέλος του 2022, το απόθεμα αυτής της υποχρέωσης έφτασε τα 20,5 δισ. λεκ, περίπου 200 εκατ. ευρώ, με άνοδο 48% σε σχέση με το 2028, όπου το απόθεμα ήταν 13,8 δισ. λεκ.

Αντί να συρρικνώνεται, το χρέος αυτό διευρύνεται ραγδαία από χρόνο σε χρόνο, θέτοντας σε δύσκολη θέση όχι μόνο το ασφαλιστικό ταμείο, αλλά και τις συντάξεις στο μέλλον.

Ο Ανώτατος Κρατικός Έλεγχος μετά από έλεγχο στο δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα διαπίστωσε ότι το 94% των υποχρεώσεων προς τον ISS ανήκει στον ιδιωτικό τομέα και κυρίως σε μεγάλες επιχειρήσεις με πάνω από το 63% του ποσού και το υπόλοιπο σε μικρές επιχειρήσεις. Οι δημόσιοι φορείς κατέχουν περίπου το 6% του συνόλου των υποχρεώσεων.

Οι συσσωρευμένες υποχρεώσεις, που θα έπρεπε να έχουν πάει στον λογαριασμό του ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, έχουν δημιουργήσει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις.

Σε συνθήκες μη καταβολής ασφάλισης, ο κρατικός προϋπολογισμός πρέπει να επιδοτεί το συνταξιοδοτικό από κοινούς φόρους για να γίνουν πληρωμές στους σημερινούς δικαιούχους.