Η Αλβανία συγκαταλέγεται στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά διαρροής εγκεφάλων παγκοσμίως, όμως τα στοιχεία δείχνουν ότι πολλοί από τους ειδικούς και μορφωμένους ανθρώπους που έχουν μεταναστεύσει δεν εργάζονται στο αντικείμενό τους. Αυτό περιορίζει τις πιθανότητες να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της χώρας τους.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, μόλις το 28% των εκπαιδευμένων μεταναστών απασχολούνται σε θέσεις που απαιτούν εξειδικευμένες δεξιότητες και σχετίζονται με την εκπαίδευσή τους, κατατάσσοντας την Αλβανία στα χαμηλότερα επίπεδα διεθνώς.

Τοπικές έρευνες αποκαλύπτουν ότι πάνω από το 60% του ακαδημαϊκού προσωπικού έχει μεταναστεύσει τα τελευταία 30 χρόνια, αποδυναμώνοντας τη χώρα από εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και περιορίζοντας τις προοπτικές της να αναβαθμιστεί στην παγκόσμια αλυσίδα αξίας.

Αντίθετα, άλλες χώρες επωφελούνται περισσότερο από τη μορφωμένη διασπορά τους. Για παράδειγμα, η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι στις περισσότερες χώρες, πάνω από το 50% των μεταναστών με υψηλή εκπαίδευση εργάζονται στις χώρες υποδοχής τους.

Σύμφωνα με το INSTAT, ο συνολικός αριθμός των ατόμων που εγκατέλειψαν την Αλβανία το 2020 ανήλθε σε 1.684.135. Μια μελέτη του INSTAT και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (IOM) δείχνει ότι πάνω από 350.000 άτομα με τριτοβάθμια εκπαίδευση μετανάστευσαν την περίοδο 2011-2019, ενώ το 47% των ατόμων με πανεπιστημιακή μόρφωση έχουν φύγει από τη χώρα.

Η Αλβανία κατέχει επίσης την πρώτη θέση στην περιοχή για τον αριθμό των φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό, με 18.181 φοιτητές, ενώ ακολουθούν η Σερβία και η Βοσνία. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ο αυξημένος αριθμός Αλβανών φοιτητών στο εξωτερικό μπορεί να ερμηνευθεί θετικά, καθώς αποκομίζουν πολύτιμες γνώσεις, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί ένδειξη έλλειψης εμπιστοσύνης στα αλβανικά πανεπιστήμια.

Για να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις αυτού του φαινομένου, είναι απαραίτητο να υιοθετηθούν πολιτικές που ενισχύουν την ανάπτυξη της χώρας, εστιάζοντας σε τομείς όπως η οικονομία, η κοινωνία, η εκπαίδευση και το περιβάλλον.

Πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση ότι η μετανάστευση είναι σύμπτωμα βαθύτερων προβλημάτων. Μακροπρόθεσμα, οι κυβερνήσεις πρέπει να βελτιώσουν τη διακυβέρνηση, να ενισχύσουν τους θεσμούς και να αναβαθμίσουν τις δημόσιες υπηρεσίες.

Η αύξηση της παραγωγικότητας σε επαγγέλματα που απαιτούν υψηλή εξειδίκευση, καθώς και η ενίσχυση των μισθών, μπορούν να βοηθήσουν στην αποτροπή της μετανάστευσης. Παράλληλα, η ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα πρέπει να συνοδευτεί από μεταρρυθμίσεις στον δημόσιο τομέα, ώστε να σταματήσει η φυγή εξειδικευμένων επαγγελματιών.

Τέλος, πολιτικές που ενθαρρύνουν την επιστροφή της εξειδικευμένης διασποράς, όπως φορολογικά κίνητρα για επαναπατριζόμενους μετανάστες, μπορούν να συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Με την κατάλληλη υποστήριξη, οι επαναπατρισμένοι μετανάστες μπορούν να φέρουν κεφάλαια και γνώση, ενισχύοντας την οικονομική προοπτική της Αλβανίας.