Η ιστορία του ινδοέλληνα βασιλιά που ασπάστηκε τον βουδισμό

Η ιστορία του ινδοέλληνα βασιλιά που ασπάστηκε τον βουδισμό

Το αρχαίο κείμενο Milindapañha ή ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΕΝΆΝΔΡΟΥ ΤΗΣ ΙΝΔΙΑΣ (100 π.Χ. - 200 μ.Χ.), το οποίο έχει χαθεί, πιθανότατα γράφτηκε στα σανσκριτικά ή πρακρίτα στη Βόρεια Ινδία και διατηρήθηκε στην Κεϋλάνη πριν μεταφραστεί στα Πάλι. Το κείμενο αναφέρεται σε μια φιλοσοφική συζήτηση μεταξύ του βασιλιά Μιλίνδα, ή Μένανδρου, ο οποίος ήταν Έλληνας, και του βουδιστή μοναχού Ναγκασένα από την Γκαντάρα, πιθανότατα ινδοελληνικής καταγωγής.

Σύμφωνα με το κείμενο, ο Μένανδρος είχε εκπαιδευτεί στις δεκαεννέα τέχνες και επιστήμες, συμπεριλαμβανομένων ινδικών φιλοσοφικών σχολών όπως η Σανκχιά, η Γιόγκα, η Νιάγια και η Vaisheshika. Παράλληλα, το κείμενο απεικονίζει τον Μιλίνδα ως ειδικό στη ρητορική, κάτι που ήταν χαρακτηριστικό της ελληνικής παιδείας.

Μια ημέρα, αφού ολοκλήρωσε τα βασιλικά του καθήκοντα, ο Μένανδρος ζήτησε από τους συμβούλους του να βρουν σοφούς Ινδούς για να απαντήσουν στις φιλοσοφικές του ερωτήσεις. Ωστόσο, διαπίστωσε ότι η ρητορική του δεινότητα υπερέβαινε εκείνη των σοφών που είχε προσεγγίσει, και μετά την αποτυχία τους, εξέφρασε την απογοήτευσή του δηλώνοντας ότι η Ινδία ήταν «άδεια σαν άχυρο» και ότι κανείς δεν μπορούσε να λύσει τις αμφιβολίες του.

Η κατάσταση άλλαξε με την εμφάνιση του Ναγκασένα. Μετά από αρκετές ημέρες διαλόγου για θέματα όπως η ψυχή, οι προσκολλήσεις και η μνήμη, ο Μένανδρος άρχισε να λύνει τις αμφιβολίες του. Η ιστορία καταλήγει με τον βασιλιά να απομακρύνει την περηφάνια του και να παραδίδει το βασίλειό του στον γιο του, ενώ ο ίδιος επιλέγει να ακολουθήσει τον δρόμο του περιπλανώμενου, τελικά πετυχαίνοντας το arahantship (διαφωτισμό).

Είναι λοιπόν δυνατόν ένας Ινδο-Έλληνας βασιλιάς να έχει πραγματικά ασπαστεί τον Βουδισμό;

Ποιος ήταν ο Μένανδρος;
Από νομίσματα που έχουν βρεθεί, φαίνεται ότι ο Μένανδρος ταυτίζεται πιθανότατα με τον Μένανδρο Α' ή Β' του Ινδοελληνικού Βασιλείου (περίπου 155–130 π.Χ. και 90 π.Χ.–10 μ.Χ.). Ο Μένανδρος κατείχε εκτενή περιοχές στο σύγχρονο Πακιστάν και στη βόρεια Ινδία, συμπεριλαμβανομένων πόλεων με ελληνική παρουσία.

Η ενσωμάτωσή βουδιστικών και ινδουιστικών εικόνων στα νομίσματα δείχνει ότι οι Ινδο-Έλληνες βασιλιάδες ενδέχεται να υιοθέτησαν πολιτικές που υποστήριζαν τις ινδικές λατρείες, όπως ο Βουδισμός. Για παράδειγμα, τα νομίσματα του Μένανδρου εμφανίζουν εικόνες που ερμηνεύονται ως το τσάκρα του Ντάρμα (ο τροχός του Ντάρμα).

Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο έρχεται από την αναφορά του Πλούταρχου, ο οποίος ανεξάρτητα αναφέρει ότι ο Μένανδρος θάφτηκε με τρόπο που συνάδει με τις πρακτικές ενός βουδιστή μονάρχη (cakkavattin). Αν και οι μακεδονικές ταφικές πρακτικές περιλάμβαναν την καύση και την τοποθέτηση των λειψάνων σε ταφικό θάλαμο, η διαίρεση της τέφρας για λατρευτικούς σκοπούς δεν ήταν σύμφωνη με τις μακεδονικές παραδόσεις. Αυτό υποδηλώνει ότι ο Μένανδρος, αν ήταν μη βουδιστής, δεν θα είχε συναινέσει να ταφεί με μια ξένη παράδοση.

Αν και ο ασπασμός του Μένανδρου στον Βουδισμό είναι θέμα συζήτησης, μελετητές όπως ο Χαλκιάς προτείνουν ότι οι λεγόμενοι Μένανδροι, ως Ινδο-Έλληνες ηγεμόνες διαφόρων θρησκευτικών ομάδων, θα μπορούσαν να είχαν προσπαθήσει να ενσωματωθούν καλύτερα με τους διαφορετικούς υπηκόους τους, παρουσιάζοντας τους εαυτούς τους ως Βουδιστές βασιλιάδες.

Η αντίστοιχη υιοθέτηση του Βουδισμού από τους Ινδο-Έλληνες μπορεί να συμβολίζει μια διαδικασία μεταστροφής και ενσωμάτωσης του ελληνικού πολιτισμού στον Βουδισμό. Προγενέστερα, ο Ασόκα ο Μέγας (268-232 π.Χ.) είχε ήδη προσπαθήσει να προσαρμόσει τον Βουδισμό στον ελληνόφωνο κόσμο, εγγράφοντας τα μηνύματα του σε ελληνικά και άλλα γλώσσες.

Η ιστορία των Ινδο-Ελλήνων βασιλέων και η σύνδεση τους με τον Βουδισμό είναι ένα παράδειγμα της ιστορικής συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης μεταξύ των ελληνικών και ινδικών πολιτισμών, ενισχύοντας την κατανόηση των πολιτιστικών ανταλλαγών του αρχαίου κόσμου.

Σχετικά άρθρα


Σχόλια

Προσθήκη σχολίου