Τα τελευταία χρόνια, η αρχιτεκτονική των Τιράνων και άλλων πόλεων της Αλβανίας έχει υποστεί ριζικές αλλαγές, καθώς ξένοι αρχιτέκτονες έχουν αναλάβει κεντρικό ρόλο στον σχεδιασμό και την κατασκευή νέων κτιρίων. Παρόλο που αυτά τα έργα φέρνουν διεθνείς επιρροές και σύγχρονες τάσεις στην τοπική αρχιτεκτονική σκηνή, η παρουσία ξένων αρχιτεκτόνων έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και προβληματισμούς. Η εισβολή ξένων σχεδιαστών όχι μόνο παραβλέπει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική κληρονομιά, αλλά και αμφισβητεί την αυθεντικότητα της ανάπτυξης των αλβανικών πόλεων.

Οι υποστηρικτές της τοπικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς εκφράζουν την ανησυχία τους ότι τα έργα των ξένων αρχιτεκτόνων αποξενώνουν τον ντόπιο πληθυσμό από την πολιτιστική του ταυτότητα. Αντί να αξιοποιηθεί η παραδοσιακή αλβανική αρχιτεκτονική και οι ιδιαίτεροι χαρακτήρες των πόλεων, οι διεθνείς αρχιτέκτονες επιβάλλουν ένα παγκοσμιοποιημένο αρχιτεκτονικό ύφος που αγνοεί τις τοπικές ανάγκες και τα ιστορικά στοιχεία. Αυτή η κατάσταση ενισχύει τις φωνές που υποστηρίζουν ότι οι ξένοι αρχιτέκτονες ενδιαφέρονται περισσότερο να αφήσουν το στίγμα τους στη διεθνή σκηνή, παρά να προσφέρουν έργα με ουσιαστική σχέση με τον πολιτιστικό και κοινωνικό ιστό της Αλβανίας.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της τάσης είναι τα έργα του Ιταλού αρχιτέκτονα Stefano Boeri. Η δουλειά του, αν και φαινομενικά πρωτοποριακή, έχει επικριθεί ότι δεν λαμβάνει υπόψη της τις πραγματικές ανάγκες των Τιράνων. Τα φιλόδοξα του σχέδια, όπως το "Tirana 2030", έχουν κατηγορηθεί ότι επιβαρύνουν το αστικό περιβάλλον, δημιουργώντας κτίρια που αποξενώνουν τους κατοίκους από την πόλη τους. Οι κάθετες κατασκευές, με πράσινες ταράτσες και φυτεμένα κτίρια, μπορεί να φαίνονται εντυπωσιακές στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, αλλά για πολλούς ντόπιους αποτελούν ξένα σώματα μέσα στην πόλη.

Ο Boeri έχει αναλάβει σημαντικά έργα όπως το σχέδιο "Tirana Riverside" και την αναβάθμιση των σχολείων στα Τίρανα. Εντούτοις, η ανάθεση του έργου "Tirana Riverside" έγινε χωρίς δημόσιο διαγωνισμό, γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με την διαφάνεια της διαδικασίας. Οι συμβάσεις που υπεγράφησαν με τον Boeri και τις τοπικές εταιρείες συνεργασίας του υπερβαίνουν τα 840,000 ευρώ, γεγονός που ενδέχεται να δημιουργεί υπόνοιες για διαπλοκή και αδιαφάνεια.

Οι παρεμβάσεις αυτές δεν αφορούν μόνο την αισθητική, αλλά και τον τρόπο που λειτουργούν οι πόλεις. Η ξένη επιρροή έχει οδηγήσει σε έργα που συχνά δεν ανταποκρίνονται στις τοπικές συνθήκες, όπως είναι οι υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και τα περιορισμένα δημόσια μέσα μεταφοράς. Επιπλέον, η έλλειψη τοπικής συμμετοχής και διαβούλευσης στις αποφάσεις για τα νέα έργα έχει δημιουργήσει μια αίσθηση αποκλεισμού των πολιτών, οι οποίοι δεν έχουν λόγο στη διαμόρφωση του αστικού τους περιβάλλοντος.

Η έλευση ξένων αρχιτεκτόνων έχει επίσης συνδεθεί με την εμπορευματοποίηση της αστικής ανάπτυξης. Πολλά από τα νέα κτίρια στα Τίρανα και αλλού εξυπηρετούν περισσότερο τα συμφέροντα των επενδυτών παρά των κατοίκων. Πολυτελή διαμερίσματα και εμπορικά κέντρα αντικαθιστούν παραδοσιακές γειτονιές, δημιουργώντας έναν αστικό ιστό που φαίνεται να απομακρύνεται από τις πραγματικές ανάγκες του ντόπιου πληθυσμού. Οι ξένοι αρχιτέκτονες, σε συνεργασία με μεγάλες εταιρείες ανάπτυξης ακινήτων, έχουν μετατρέψει το αστικό τοπίο σε ένα είδος "παιχνιδιού" επενδύσεων, όπου η κερδοφορία υπερισχύει της κοινωνικής συνοχής.

Άλλες διεθνείς εταιρείες, όπως η 51N4E από το Βέλγιο και η Bolles & Wilson από τη Γερμανία, έχουν αναλάβει έργα στην Αλβανία, όπως η αποκατάσταση του Λιμανιού του Δυρραχίου. Αν και οι εταιρείες αυτές έχουν παρουσιάσει υψηλής ποιότητας έργα, οι διαδικασίες ανάθεσης συχνά πραγματοποιούνται μέσω διαγωνισμών με περιορισμένη διαφάνεια. Έχει επίσης, αναλάβει την ανάπλαση της Πλατείας Σκεντέρμπεϊ στα Τίρανα, η οποία περιλαμβάνει τη δημιουργία νέων δημόσιων χώρων και την αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών, δείχνει τη διεθνή προσέγγιση που ενσωματώνει σύγχρονα στοιχεία και βιώσιμες πρακτικές.

Ο Δανός αρχιτέκτονας Bjarke Ingels, με το γραφείο του BIG (Bjarke Ingels Group), έχει επίσης συμβάλει στην αλβανική αρχιτεκτονική σκηνή. Το έργο του "New Tirana Masterplan είναι ένα σχέδιο που αποσκοπεί στη δημιουργία νέων δημόσιων χώρων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη. Το σχέδιο περιλαμβάνει την κατασκευή νέων κατοικιών, εμπορικών κτιρίων και πολιτιστικών κέντρων, προσφέροντας μια σύγχρονη οπτική στην ανάπτυξη της πόλης.

Συχνά, το κόστος των έργων αυτών φαίνεται να υπερβαίνει τις αρχικές εκτιμήσεις. Για παράδειγμα, η ανακαίνιση του Εθνικού Θεάτρου που σχεδιάστηκε από τη studio BIG υπήρξε αντικείμενο αντιπαράθεσης, κυρίως λόγω των αυξημένων κόστους και των αμφισβητήσεων σχετικά με την αναγκαιότητα του έργου.

Από την άλλη πλευρά, ο Kengo Kuma, γνωστός Ιάπωνας αρχιτέκτονας, έχει αναλάβει το σχέδιο του νέου Εθνικού Μουσείου της Αλβανίας. Παρόλο που το έργο αυτό αναμένεται να αναβαθμίσει την πολιτιστική υποδομή της χώρας, υπάρχουν επίσης ανησυχίες για τη διαφάνεια της διαδικασίας ανάθεσης και τα υψηλά κόστη. Οι πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδότηση και τη διαχείριση του έργου δεν είναι πάντα ξεκάθαρες, δημιουργώντας ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των δημόσιων πόρων.