Επιστήμονες από την Αυστραλία και την Κύπρο ρίχνουν νέο φως στην εξαφάνιση των νάνων ελεφάντων και ιπποπόταμων στην Κύπρο πριν από 14.000 χρόνια, ένα αρχαίο μυστήριο που παρέμενε άλυτο στην Ευρώπη μέχρι πρόσφατα.

Τα απολιθωμένα λείψανα των δύο ειδών, που ανακαλύφθηκαν σε ασβεστολιθικές σπηλιές, ανήκουν σε ζώα που περιπλανιόνταν στο κυπριακό τοπίο πριν την άφιξη των παλαιολιθικών ανθρώπων. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μαθηματικά μοντέλα για να ερευνήσουν αν αυτά τα ζώα κυνηγήθηκαν μέχρι εξαφάνισης από τους πρώτους ανθρώπους στο νησί, μια υπόθεση που μέχρι πρόσφατα αμφισβητούταν από την επιστημονική κοινότητα.

Η έρευνα αυτή όχι μόνο λύνει το μυστήριο της εξαφάνισης αυτών των ζώων στην Κύπρο, αλλά προσφέρει και σημαντικά στοιχεία για την κατανόηση του πώς ακόμη και μικρές ομάδες ανθρώπων μπορούν να διαταράξουν το οικοσύστημα και να προκαλέσουν μεγάλες εξαφανίσεις, ακόμη και με περιορισμένες τεχνολογικές δυνατότητες.

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στα Proceedings of the Royal Society, αποκαλύπτει ότι οι πρακτικές κυνηγιού των παλαιολιθικών ανθρώπων ήταν πιθανότατα η αιτία της εξαφάνισης των νάνων ελεφάντων (Palaeoloxodon cypriotes) και ιπποπόταμων (Phanourios minor) στην Κύπρο.

Οι νάνοι ελέφαντες, που ζύγιζαν περίπου 500 κιλά, και οι νάνοι ιπποπόταμοι, με βάρος περίπου 130 κιλά, ήταν τα μοναδικά μεγάλα θηλαστικά στο νησί κατά την ύστερη Πλειστόκαινο περίοδο, μια εποχή που περιλάμβανε την τελευταία εποχή των παγετώνων. Και τα δύο είδη εξαφανίστηκαν σύντομα μετά την άφιξη ανθρώπων στην Κύπρο πριν από περίπου 14.000 χρόνια. Αρχικές έρευνες υποστήριζαν ότι ένας μικρός αριθμός ανθρώπων δεν θα μπορούσε να προκαλέσει τόσο γρήγορα την εξαφάνισή τους.

Ωστόσο, η νέα έρευνα, που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Κυπριακή Δημοκρατία, διαπίστωσε ότι οι κυνηγοί-συλλέκτες της εποχής θα μπορούσαν να έχουν εξαφανίσει αυτά τα ζώα μέσα σε λιγότερο από χίλια χρόνια.

Οι επιστήμονες ανέπτυξαν μαθηματικά μοντέλα που συνδύαζαν δεδομένα από διάφορους κλάδους, όπως η παλαιοντολογία και η αρχαιολογία, και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παλαιολιθικοί κυνηγοί-συλλέκτες στην Κύπρο ήταν η κύρια αιτία της εξαφάνισης των ειδών λόγω των κυνηγετικών τους πρακτικών. Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι άνθρωποι έφτασαν στο νησί σε κύματα, με συνολικό πληθυσμό που εκτιμάται από 3.000 έως 7.000 άτομα.

Τα μοντέλα αυτά ταυτίστηκαν χρονικά με την εξαφάνιση των ειδών στα παλαιοντολογικά ευρήματα, παρέχοντας ισχυρές ενδείξεις ότι οι άνθρωποι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξαφάνιση των νάνων ελεφάντων και ιπποπόταμων.

Η Κύπρος, λόγω του απομονωμένου της περιβάλλοντος, αποτελεί το ιδανικό μέρος για τη δοκιμή αυτών των μοντέλων. Οι επιστήμονες εξηγούν ότι το νησί προσφέρει τις κατάλληλες συνθήκες για τη μελέτη του πώς η άφιξη ανθρώπων οδήγησε στην εξαφάνιση μεγάλων ειδών.

Η έρευνα αυτή αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου έργου που διερευνά τη δημογραφία και την προσαρμογή των πρώτων ανθρώπων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Απολιθώματα των νάνων ελεφάντων και ιπποπόταμων εκτίθενται στο Κέντρο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας στον Ακάμα, προσφέροντας μια ματιά στην προϊστορική ζωή της Κύπρου.