Το 2013, ο Gerald Crabtree, γενετιστής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, προκάλεσε έντονη συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα με την πρόταση ότι οι αρχαίοι Έλληνες και άλλοι άνθρωποι της εποχής τους ήταν πιθανώς πιο έξυπνοι από τους σύγχρονους ανθρώπους. Αυτή η πρόταση παρουσιάστηκε σε δύο άρθρα στο περιοδικό Trends in Genetics, όπου ο Crabtree υποστήριξε ότι η ανθρώπινη νοημοσύνη βρισκόταν στην ακμή της όταν οι άνθρωποι έπρεπε να βασίζονται στις νοητικές τους ικανότητες για την επιβίωση. Σύμφωνα με τον Crabtree, ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει σε μείωση της νοημοσύνης με την πάροδο του χρόνου λόγω των αλλαγών στο γενετικό μας υλικό.

Ο Crabtree ισχυρίστηκε ότι οι άνθρωποι ήταν στην ακμή τους όταν αναγκάζονταν να πολεμήσουν με όλες τους τις δυνάμεις για να επιβιώσουν. Κατά τη γνώμη του, η επιβίωση απαιτούσε άμεση σκέψη, καλή μνήμη και προσαρμοστικότητα. Οι άνθρωποι που δεν μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις της καθημερινότητας πέθαιναν, μειώνοντας τις πιθανότητες να μεταδώσουν τα γονίδιά τους. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, σύμφωνα με τον Crabtree, έχει μειώσει την ανάγκη για τις νοητικές ικανότητες που ήταν απαραίτητες στο παρελθόν, καθώς η τεχνολογία και οι πολιτιστικές εξελίξεις έχουν μειώσει τις απαιτήσεις για άμεση επιβίωση.

Για να υποστηρίξει τη θεωρία του, ο Crabtree βασίστηκε σε πρόσφατες μελέτες για να υπολογίσει έναν αριθμό για τον αριθμό των γονιδίων που παίζουν ρόλο στην ανθρώπινη νοημοσύνη και τον αριθμό των νέων μεταλλάξεων που βλάπτουν αυτά τα γονίδια κάθε γενιά. Υπολόγισε ότι υπάρχουν 2.000 έως 5.000 γονίδια που σχετίζονται με την ανθρώπινη νοημοσύνη, και κάθε γενιά εμφανίζει νέες μεταλλάξεις που βλάπτουν αυτά τα γονίδια. Σύμφωνα με τον υπολογισμό του, οι σύγχρονοι άνθρωποι φέρουν δύο ή περισσότερες τέτοιες βλαβερές μεταλλάξεις σε σύγκριση με τους προγόνους τους πριν από 3.000 χρόνια.

Ο Crabtree ανέφερε ότι ένας κυνηγός-τροφοσυλλέκτης που δεν είχε σωστά συλλάβει μια λύση για την παροχή τροφής ή στέγης πιθανότατα πέθανε μαζί με τους απογόνους του, ενώ ένα σύγχρονο στέλεχος της Wall Street που έκανε ένα παρόμοιο εννοιολογικό λάθος θα λάμβανε ένα σημαντικό μπόνους και θα ήταν πιο ελκυστικός σύντροφος. Υποστήριξε ότι η ακραία επιλογή ανήκει στο παρελθόν και ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι είναι λιγότερο έξυπνοι σε σύγκριση με τους αρχαίους προγόνους τους.

Η πρόταση του Crabtree ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν πνευματικά ανώτεροι από τους σύγχρονους ανθρώπους αντιμετώπισε σημαντική κριτική. Οι επικριτές υποστήριξαν ότι η νοημοσύνη είναι μια περίπλοκη κατασκευή και η σύγκρισή της σε διαφορετικές εποχές παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις. Δεν υπήρχε τυποποιημένη μέθοδος ποσοτικοποίησης της νοημοσύνης στην αρχαιότητα, και εξέχουσες προσωπικότητες όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης μπορεί να δημιουργούν μια προκατειλημμένη εικόνα της νοημοσύνης της εποχής τους, παραβλέποντας τον γενικό πληθυσμό.

Επιπλέον, η αρχαία ελληνική κοινωνία έδινε μεγάλη έμφαση στη φιλοσοφία, τη ρητορική και τα μαθηματικά, κάτι που μπορεί να συνέβαλε στην ανάπτυξη εξαιρετικών στοχαστών χωρίς να υποδεικνύει υψηλότερη νοημοσύνη σε όλο τον πληθυσμό. Οι κριτικοί σημείωσαν επίσης ότι η σύγκριση της νοημοσύνης μεταξύ διαφορετικών εποχών είναι περίπλοκη και ότι οι πολιτιστικές και περιβαλλοντικές διαφορές πρέπει να ληφθούν υπόψη.