Τον Μάιο του τρέχοντος έτους, ο Ολλανδός δημοσιογράφος Vincent W.J. van Gerven Oei κατήγγειλε τη σύνδεση της Ajola Xoxa, συζύγου του δημάρχου Τιράνων, Erion Veliaj, με την εταιρεία "Harabel" και τους εμπλεκόμενους στους καυστήρες απορριμμάτων της πόλης. Η καταγγελία αυτή, που δημοσιεύθηκε αρχικά στο “Mekanizmi Shqiptar”, δημιουργεί υποψίες για την εκμετάλλευση της τέχνης ως μέσου ξεπλύματος χρήματος από την οικογένεια Veliaj. Η οικογένεια αυτή βρίσκεται πλέον υπό έρευνα από την Ειδική Εισαγγελία Καταπολέμησης Διαφθοράς (SPAK).

Το ίδρυμα "Harabel" ιδρύθηκε το 2018 από τον καλλιτέχνη Driant Zeneli και την Ajola Xoxa, μια νομικό με ειδίκευση στο ενεργειακό δίκαιο. Το ίδρυμα προώθησε αμέσως καλλιτεχνικά έργα υψηλού προφίλ, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για την ταχεία άνοδό του στην καλλιτεχνική σκηνή. Η Xoxa, που δηλώνεται ως συνιδρύτρια και δημιουργική διευθύντρια, συνδέεται στενά με το ίδρυμα μέσω της επιχείρησής της, "The Partners", η οποία μοιράζεται την ίδια διεύθυνση με το "Harabel" στο πολυτελές κτίριο Sky Tower στα Τίρανα.

Η έρευνα από το αλβανικό κανάλι Syri TV αποκάλυψε ότι το ίδρυμα μπορεί να χρηματοδοτείται μέσω των ίδιων δικτύων που σχετίζονται με τη διαχείριση των απορριμμάτων και άλλες αμφισβητήσιμες δραστηριότητες. Παρά την έναρξη της έρευνας από το SPAK, η πορεία της παραμένει ασαφής, γεγονός που προκαλεί υποψίες για καθυστερήσεις λόγω των ισχυρών συνδέσεων του Veliaj.

Σε συνέχεια της έρευνάς του, ο Ολλανδός δημοσιογράφος δέχθηκε απειλές για τη ζωή του από τον Zeneli και άλλους κατά τη διάρκεια μιας καλλιτεχνικής έκθεσης στα Τίρανα. Ο Van Gerven Oei ανέφερε τις απειλές αυτές μέσω email σε όλες τις δυτικές πρεσβείες στα Τίρανα, ενώ η ολλανδική πρεσβεία τον υποδέχθηκε επίσημα, εκφράζοντας ανησυχία για την ασφάλειά του. Το περιστατικό προκάλεσε διπλωματική παρέμβαση της Ολλανδίας, η οποία απέστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στην αλβανική κυβέρνηση.

Παρά τις δημόσιες καταγγελίες και την ενημέρωση των διεθνών οργανισμών, η Ειδική Εισαγγελία φαίνεται να καθυστερεί την έρευνα, ενισχύοντας τις υποψίες για διαφθορά και συγκάλυψη. Ο Van Gerven Oei καλεί τους συναδέλφους του να αποφύγουν τη συνεργασία με τους εμπλεκόμενους, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους που συνοδεύουν την ανάμειξη με τις καλλιτεχνικές και οικονομικές δραστηριότητες της οικογένειας Veliaj.

I discussed safety of journalists in🇦🇱with Dr. Vincent van Gerven Oei. He shared concerns about media freedom & freedom of speech, with many journalists facing intimidation, lack of physical safety & threats. Journalists’ safety & media independence are crucial on 🇦🇱 EU path. pic.twitter.com/pS4FEzJUUq

— ReinoutVos (@ReinoutVos) September 6, 2024