Η Κυνίσκα, μια Σπαρτιάτισσα πριγκίπισσα, έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη γυναίκα που κέρδισε στους Ολυμπιακούς Αγώνες στην αρχαιότητα.

Ήταν κόρη του βασιλιά Αρχίδαμου Β' και αδελφή του βασιλιά Αγησίλαου και διακρίθηκε στις αρματοδρομίες. Η Κυνίσκα κατόρθωσε να κερδίσει την αρματοδρομία τεσσάρων αλόγων (τέθριππον) το 396 και το 392 π.Χ., παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες απαγορευόταν να συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες και να παρευρίσκονται στους ιερούς χώρους του Ολυμπιακού Ιερού.

Η σπαρτιατική κουλτούρα, που ενθάρρυνε την εκπαίδευση και των γυναικών τόσο σωματικά όσο και πνευματικά, έδωσε στην Κυνίσκα τις βάσεις για να ασχοληθεί με τα άλογα και τις αρματοδρομίες. Παρά την απαγόρευση συμμετοχής των γυναικών, η Κυνίσκα εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι στις αρματοδρομίες νικητές ανακηρύσσονταν οι ιδιοκτήτες των αλόγων και όχι οι ηνίοχοι, που ήταν συχνά σκλάβοι.

Η νίκη της Κυνίσκας δεν πέρασε απαρατήρητη. Στήθηκαν χάλκινα αγάλματα της στην Ολυμπία, και η επιγραφή σε ένα θραύσμα της βάσης του αγάλματος της γράφει:

«Βασιλιάδες της Σπάρτης ήταν οι πατέρες και τα αδέρφια μου. Εγώ, η Κυνίσκα, νικήτρια στην αρματοδρομία με τα γρήγορα άλογά μου, έστησα αυτό το άγαλμα. Υποστηρίζω ότι είμαι η μόνη γυναίκα σε όλη την Ελλάδα που κέρδισε αυτό το στέμμα».

Το κατόρθωμα της Κυνίσκας άνοιξε τον δρόμο για άλλες γυναίκες να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες και συνέβαλε στη διάδοση του μηνύματος ότι οι γυναίκες μπορούν να υπερβούν τα πολιτιστικά και κοινωνικά εμπόδια. Η ιστορία της παραμένει ένα σημαντικό κεφάλαιο στην παράδοση των Ολυμπιακών Αγώνων και στη μάχη για την ισότητα των φύλων.