Σύμφωνα με το τελευταίο διεθνές τεστ αξιολόγησης της δημιουργικής σκέψης που πραγματοποιήθηκε από το Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA), οι Αλβανοί μαθητές κατέλαβαν την τελευταία θέση παγκοσμίως. Αυτό το απογοητευτικό αποτέλεσμα δεν ήρθε ως έκπληξη, καθώς η ποιότητα της εκπαίδευσης στην Αλβανία έχει παρουσιάσει σημαντική πτώση τα τελευταία χρόνια.

Τον Δεκέμβριο του 2023, η PISA κατέγραψε δραματική μείωση των δεξιοτήτων των νέων στις βασικές σχολικές ύλες όπως τα μαθηματικά, η λογοτεχνία και οι επιστήμες. Επιπλέον, τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, τα αλβανικά πανεπιστήμια βρέθηκαν στο κατώτατο μέρος της λίστας αξιολόγησης της PISA, καταδεικνύοντας την κρίση στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας.

Τα προβλήματα στον τομέα της εκπαίδευσης στην Αλβανία είναι πολυπαραγοντικά. Ένας βασικός λόγος είναι η μαζική αποχώρηση πληθυσμού, που έχει οδηγήσει σε μείωση του αριθμού των μαθητών. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, ο αριθμός των αποφοίτων λυκείου μειώθηκε από 42.300 το 2014 σε 28.000 το 2023, δηλαδή περίπου κατά 34%.

Επιπλέον, οι κυβερνητικές πολιτικές στον τομέα της εκπαίδευσης επικεντρώνονται κυρίως σε δαπανηρές συμβάσεις για εργαστήρια και υποδομές, οι οποίες συχνά δεν πληρούν τα αποδεκτά πρότυπα διδασκαλίας. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει στην επιδείνωση του εκπαιδευτικού επιπέδου στη χώρα.

Η ευθύνη για την κρίση στην εκπαίδευση αποδίδεται ευρέως στον πρωθυπουργό Έντι Ράμα και τις υπουργούς Παιδείας που υπηρέτησαν κατά τη διάρκεια της θητείας του. Η Λιντίτα Νικόλα, η οποία υπηρέτησε ως υπουργός Παιδείας από τον Σεπτέμβριο του 2013 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2018, είναι μία από τις πιο μακροχρόνιες υπουργούς στην κυβέρνηση Ράμα. Παρά την αμφισβητούμενη εκπαιδευτική της κατάρτιση, παρέμεινε στη θέση της για περισσότερο από πέντε χρόνια.

Μετά την αποχώρησή της, η Μπέσα Σαχίνι ανέλαβε τη θέση, αλλά η θητεία της χαρακτηρίστηκε από έλλειψη ουσιαστικής δράσης και τελικά παραιτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 χωρίς να δώσει επαρκείς εξηγήσεις. Την ακολούθησε η Εβίς Κούσι, η οποία ανέλαβε τον Σεπτέμβριο του 2020 και επίσης απέτυχε να αναστρέψει την αρνητική πορεία του εκπαιδευτικού συστήματος.

Από τον Σεπτέμβριο του 2023, τη θέση της υπουργού Παιδείας κατέχει η Ογκέρτα Μαναστιρλίου, η οποία προηγουμένως υπηρέτησε ως υπουργός Υγείας. Η Μαναστιρλίου μετακινήθηκε στην εκπαίδευση μετά από οικονομικά σκάνδαλα και καταγγελίες για μυστικές συμβάσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Η νέα υπουργός αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, καθώς η εκπαίδευση στην Αλβανία βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση. Η έλλειψη πόρων, η ανεπαρκής υποδομή και οι λανθασμένες πολιτικές έχουν δημιουργήσει ένα δύσκολο περιβάλλον για την ανάπτυξη και την πρόοδο των μαθητών.